Toteltasun fisiologiko batetik pasatzen diren haurren ehuneko handi bat dago, eta etorri ahala desager daiteke. Komeni da bilakaera horren behaketa egitea 3 bat hilabetez, gaiaren gainean gehiegi egon gabe. Orientazio ona zenbat eta lehenago egin, orduan eta hobea da susperraldiaren pronostikoa, adin txikietan arintasuna garatzen ari den funtzioa baita.

Batzuetan haurrek ez dute zailtasunik soinu bat ahoskatzen ikasteko, baina gero zaila egiten zaie soinu hori hitz batean, esaldi batean… sartzea. Maiz gertatzen den kasuetan, hobea da espezialistarengana (logopedarengana) jotzea eta balorazio bat egitea.

Biberoia eta txupetea uzteko adina hamar hilabete ingurukoa da, xurgatze-erreflexua inhibitzeko eta irensketa-erreflexua ezartzeko. Murtxikapenaren bidez mintzaira egoki baterako beharrezkoak diren mugimendu konplexu asko lor ditzakegu, artikulazio egoki baterako jarraibideak erraztuz. Haurrak biberoia, txupetea eta hatz-hurrupaketa bi urtetik gora mantentzen baditu, hizkuntzarekin edota hortzekin arazoak izateko aukerak areagotu egingo dira.

RR soinua ahosabaiaren aurreko aldeko hortz-albeoloen aurkako mingainaren apizearen (punta) bibrazioaren ondorioz sortzen da. 5 urte bete baino lehen, haur batzuek ez dute soinu hori hartzen, konplexua delako. Haurrak ez badu RR esaten, mihiaren freniloak kontaktua eta bibrazioa ahalbidetzen dituela egiaztatu behar da. Hala ez bada, otorrinolaringologoak, dentistak edo zirujauak esku-hartze txiki bat egin behar du frenilloa urratzeko eta mihia askatzeko.
Ebakuntzaren ondoren, logopedia erreabilitazioarekin berehala hastea gomendatzen da. Gehienetan, tratamendu logopedikoarekin bakarrik hobetzen dira. Dena den, hasiera batetik logopedaren balorazio bat egitea komeni da.

Batzuetan, hortzak lerrokatzeko eta masailezurrak ixteko arazo askok sudurreko arnasketa eskasa eragiten dute, eta hori diagnostikatu eta tratatu egin behar da. Askotan, Degluzio atipiko batekin konbinatzen da (irenstean mingaina hortzen kontra bultzatuz) eta mingaina ahoan modu desegokian kokatzen da, luzera hortzak desitxuratzen dituena. Kasu horietan, hortzetako “aparatu” bat ez litzateke eraginkorra izango aldez aurretik arnasketa- eta deglutorio-funtzioa zuzentzen ez badugu. Tratamendu logopediko batek eta, batzuetan, ortodontzia egoki batek arazoa behin betiko zuzenduko dute.

Ahotsa esfortzua eta, beraz, muskulu- eta arnasketa-nekea leporatzen ari zaio, eta disfonia dei dakioke. Lesio batzuk, hala nola noduluak edo polipo laringeoak, ahotsaren erabilera okerra eta abusua dute sorburu, eta lehenbailehen diagnostikatu eta tratatu behar dira; izan ere, profesional baten disfonia batek lan egiteko arazo larriak eragiten ditu luzera begira. Gomendagarria da ahotsa berreztea, baina, aldez aurretik, laringea arakatu behar diote. Galdetu zure Otorrinolaringologoari, eta ondoren diagnosiaren arabera logopedia saioak egitea komenigarria izan liteke.

Hitz egiteko zailtasun larriak dituzten pertsonen komunikazioa errazteko balio duten eta funtzio horiek arrazoi sentsorial, fisiko edo psikikoengatik aldatuta daudenean komunikazioa eta hizkuntza garatzen laguntzen duten ahozko hizkuntzaz bestelako baliabide eta adierazpide guztiak biltzen ditu termino horrek, pazientearen autonomia pertsonala eta bizi-kalitatea hobetzeko. Sistema handigarriek ahozko hizkuntza osatzen dute, ingurunearekin komunikazio eraginkorra izateko nahikoa ez denean. Sinboloen sistemak (grafikoak eta keinuzkoak) eta laguntza-produktuak (taulak, ordenagailu eramangarriak, tabletak, etab.) erabiltzen ditu, baina ez da inola ere bateraezina hizketa hobetzeko prozedura tradizionalekin; aitzitik, garapen kognitiboa sustatzen du, ahozko ekoizpena bizkortzen du eta hizkuntzaren eskurapena hobetzen du, eta hori osatzen edo ordezten du hori ezinezkoa denean.

Patologia horien garrantzia haurrak gurasoekin eta ikaskideekin duen komunikazioan eragina izatean datza nagusiki, eta eragina dute, bai eskola-etapan, bai irakurketa- eta idazketa-ikaskuntzan, bai eta, maiz, haurraren garapen psikologikoan eta emozionalean ere.
Terapia egokia jasotzen ez duen haurrak bere garapenean zehar arrastaka eramaten ditu arazo horiek, eskakizun akademikoak areagotu ahala kritikoagoak bihurtzen baitira. Azken emaitza ikasle desmotibatua eta errendimendu akademiko txikia izan daiteke.

Oro har, haurra 12 hilabeteren buruan hasten da hitz egiten. Bizitzako lehen 15 hilabeteetan, haurrak ahots- eta pertzepzio-bilakaera handia izaten du. Soinu axolagabeak totelkatzetik fonemak jaulkitzera pasatzen da. 6 edo 8 hilabete dituenean, fonazioa eta prosodia kontrolatzen hasten da. Iritzi orokorra da, salbuespenak salbuespen, ingurune sozializatzaile batean garatutako haurrak hiru urterekin zuzen hitz egiten duela eta 4 urterekin osatzen duela bere garapen fonologikoa /r/, soinua izan ezik, 5-6 urterekin lortzen baitu normalean.

Hozkada irekia maloklusio bat da, eta, askotan, ahoko ohitura txarrekin lotutako alterazio funtzionalek eragiten dute; esaterako, txupetearen abusua. Mihia hortzen artean jartzen da, eta horrek oklusioa aldatzea errazten du. Logopedak hizkuntzaren posizio desegokiarekin lotutako funtzio hori lantzen du. Nahiz eta batzuetan ortodontzia-tratamendua behar izan, lan funtzional hori (logopedak burutzen duena) ezinbestekoa da.

Orokorrean, logopediaren aplikazio-eremua haurrengana mugatzen da. Hala ere, asko dira mintzamenaren edo hizkuntzaren gaitasunak hondatzen edo galtzen dituzten patologia eta nahasmenduak. Gaixotasun degeneratiboa, traumatismo kranio-entzafalikoa, istripu baskularra, entzumen-desgaitasuna edo ahots-higieneko arazo soila izan, logopeda da errehabilitatzeko, funtzioak mantentzeko edo narriadura atzeratzeko egokia den profesionala.
Beraz, adina edozein izanda ere, arazo hauetakoren batean logopedarengana joatea gomendatzen da.

Hori pazientea logopedara joatearen arrazoiaren araberakoa da, beste faktore batzuez gain (adina, gaitasun kognitiboa, etab.), hizkuntza-desordenek tratamendu-aldi luze samarrak behar izan ditzakete.

Adinekoen estimulazio kognitiboak beren gaitasunen osotasuna mantendu nahi du, urteak igaro arren. Adinaren berezko narriadura arindu egin daiteke memoria, hizkuntza edo arrazoibide abstraktua bezalako funtzioak sistematikoki gauzatuz, besteak beste.

Komunikazioa aldi baterako edo modu iraunkorrean eragozten duten pertsonek erabil ditzaketen komunikazio-sistema handigarriak eta alternatiboak. Gailu-, teknika- eta estrategia-multzo horren aukeraketa aldatu egiten da pertsonaren eta haren berariazko egoeren arabera, eta erabiltzaileak nahiz bere inguruak prestatu egin behar dute.

Gaixotasunaren fase agudua gainditu ondoren hasi behar da tratamendua (hamabost egun eta hilabete artean), orduan pazientea neurologikoki egonkor baitago. Disfagia- eta irensketa-arazo posibleei heltzeko eta estimulazio kognitibo, funtzional eta konduktualari ekiteko unea da, hizkuntza errehabilitatzeko aurretiazko urrats gisa, kontuan hartuta errehabilitazio hori eraginkorragoa dela lehen urtean.

Bai. Faktore askok esku hartzen dute disfemian eta haren bilakaeran, eta ingurumen-faktoreek, totelkeriaren eragileak ez izan arren, areagotu edo susperraldia moteldu dezakete.

Bai. Helduengan disfemiak hizketari eragiten dio eta ez hizkuntzari, eta, askotan, ikuspegi bikoitza behar du – Psikologikoa eta logopedikoa –; izan ere, totelkeriaren larritasuna eta komunikazio-gaitasunean dituen ondorioak murrizteko teknikak erlaxazio- eta arnasketa-terapiekin konbinatu behar dira, antsietate-, lotsa- eta larritasun-egoerak gainditzen laguntzeko.

Disfemiaren arrazoia irmotasunez ezartzerik ez badago ere, badirudi jatorrian kausa genetiko, fisiologiko eta ingurumenekoen konbinazioa dagoela. Toteltasuna ez da arazo emozionalaren, nahasmendu psikologikoaren edo zailtasun intelektualaren sintoma. Larritasun- edo estres-egoerak ez dira disfemiaren kausa, baina larriagotu egin dezakete.

Ohikoa da Parkinsona duen gaixoak bere gaixotasunaren uneren batean hizketa- eta ahots-nahasmenduak izatea, ahots monotono, ahul eta intentsitate ezegonkorrekoak, erlastikoak, hitz egiten hasteko zailtasunekoak edo artikulazio akastunekoak, eta, ondorioz, besteekiko komunikazio-gaitasuna nabarmen zaildu eta bizi-kalitatea larriki kaltetu dezake. Logopedak hainbat teknika eta estrategia erakutsiko dizkio pazienteari, lagungarri izango zaizkionak arnasketa-patroi egokia eskuratzeko, irensketa errazteko, jarrera-egonkortasuna hobetzeko, hizketaren ekoizpena errazteko eta, oro har bere diskurtsoa hobeto ulertzeko.

Alzehimerra gaixotasun neurodegeneratiboa da, eta, gaur egun, zoritxarrez, ez daukagu sendatzerik. Tratamendu farmakologikoa, berez, ez da nahikoa, eta pazientearen ikuspegi integral batekin osatu behar da, gaixotasunaren bilakaera ahal den neurrian moteltzen laguntzeko. Logopedak estimulazio kognitiboko jarduerak eta terapiak egingo ditu, kontserbatutako funtzio intelektualak hobetzeko eta narriadura jasan dutenak birgaitzeko, pertsonaren autonomia ahalik eta denbora luzeenean mantentzeko.